Company Tour: Hành trình Vina T&T đưa trái cây Việt đi ‘chinh phục’ thế giới

Từ hành trình 10 năm đưa dừa xiêm xanh Bến Tre chinh phục thị trường Mỹ đến những câu chuyện liên kết nông dân, chuyển đổi số, chuyến Company Tour đến Vina T&T Group đã mở ra góc nhìn sinh động về “xanh hóa” chuỗi giá trị nông sản Việt – nơi doanh nghiệp, nhà trường và người nông dân cùng đồng hành vì mục tiêu phát triển bền vững.

Ngày 9/10, Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam Chất lượng cao (HVNCLC) và Trung tâm BSA phối hợp cùng Vina T&T Group tổ chức Company Tour tại xã Giao Long, tỉnh Vĩnh Long (Châu Thành, Bến Tre cũ).

Tại đây gần 100 giảng viên, sinh viên, chuyên gia thị trường, phóng viên và đại diện các HTX đã được tham quan hai nhà máy chế biến trái cây xuất khẩu của Vina T&T Group là Kim Thanh Bến Tre và Kim Thanh 2, cũng như được nghe về hành trình đưa trái cây Việt chinh phục các thị trường khó tính nhất thế giới của Vina T&T Group.

Mang dừa xiêm xanh đi “đánh” xứ Hoa Kỳ

Kể lại hành trình 10 năm mang trái dừa Việt Nam sang thị trường Mỹ, bà Nguyễn Thị Huế, trợ lý TGĐ Tập đoàn Vina T&T Group, cho biết: “Dừa là một trong những điểm nhấn quan trọng của Vina T&T. Cách đây 10 năm, khi anh Tùng (Chủ tịch HĐQT kiêm TGĐ Vina T&T) sang Mỹ, uống trái dừa Thái Lan, anh tự hỏi tại sao trái dừa Việt Nam cũng ngon, cũng ngọt cũng thơm, giá cũng tốt mà thị trường Mỹ không biết. Từ đó anh đã quyết tâm đưa trái dừa Việt Nam sang Mỹ, nhưng theo một con đường khác với con đường mà các doanh nghiệp khác khi đó đang làm đó là cạnh tranh bằng giá. Vina T&T quyết tâm đưa sản phẩm dừa ngon nhất Bến Tre là dừa xiêm xanh sang Mỹ để cạnh tranh”.

Theo bà Huế, về mặt trải nghiệm sự khác biệt giữa trái của Việt Nam và Thái Lan thì là độ ngọt. Dừa Thái Lan ngọt sắc hơn, dừa Việt Nam thì ngọt thanh hơn. Do đó, để chinh phục các khách hàng thì phải cho họ quen với khẩu vị mới.

“Ban đầu mọi thứ không hề đơn giản vì khi Thái Lan đã xây dựng thương hiệu dừa quốc gia rất phổ biến ở thị trường Mỹ rồi. Thời gian đầu chúng tôi phải đem cho, đem tặng, mỗi hóa đơn siêu thị sẽ được tặng kèm một sản phẩm dừa. Từ đó, khi người tiêu dùng đã quen với khẩu vị dừa của Bến Tre Việt Nam thì đến nay dừa Việt Nam đã chia sẻ một nửa thị phần dừa với Thái Lan ở Mỹ (50:50), với giá cả cạnh tranh (12 USD cho một thùng dừa bật nắp 9 trái)” – bà Nguyễn Thị Huế cho biết.

Cho đến nay, theo bà Huế, Vina T&T Group có thể tự tin trái dừa Việt Nam có thể cạnh tranh với mọi đối thủ trên thế giới. Bởi vì, không chỉ chinh phục được khẩu vị của các khách hàng khó tính, qua các kiểm nghiệm và nghiên cứu khoa học đáng tin cậy, trái dừa Việt Nam (gồm cả dừa tươi và dừa chế biến) có hàm lượng vi chất tốt cho sức khỏe thuộc hạng cao nhất thế giới.

Hiện nay, về chất lượng, để giữ được trái tươi từ nhà vườn Bến Tre đến tận tay người tiêu dùng Mỹ với chất lượng không đổi, Vina T&T sử dụng phương pháp nhiệt độ trong đó yếu tố kho lạnh là chủ chốt. Hiện trái dừa tươi của Vina T&T có thể bảo quản được tới 90 ngày. Về mặt công nghệ, nhờ áp dụng công nghệ chế biến mới, hiện một ngày Vina T&T có thể sản xuất được một container 20.000 trái. Đây là yếu tố để tạo ra mức giá rất cạnh tranh của trái dừa Vina T&T trên thị trường thế giới.

Tuy nhiên, chế biến và phân phối chỉ là khâu cuối cùng trong chuỗi xuất khẩu dừa của Vina T&T. Liên kết với người nông dân và xây dựng vùng trồng mới là bài toán mà Vina T&T đã phải đau đầu để giải và bây giờ, nói như bà Nguyễn Thị Huế là “có thể tự hào vì đã đạt được những thành công vững chắc”.

Hiện tại Vina T&T đang liên kết chặt chẽ với hơn 500 hộ nông dân ở các vùng trồng khắp cả nước để đảm bảo đủ hàng chất lượng xuất khẩu đi khắp thế giới. Hoạt động liên kết được sự phối hợp chặt chẽ giữa các hộ nông dân và các cấp cơ quan quản lý từ các hội khuyến nông đến các ủy ban nhân dân. Sự liên kết chặt chẽ giữa các hộ nông và công ty được đảm bảo bằng các hợp đồng ký kết bao tiêu sản phẩm. Giá có thể theo thời vụ hoặc theo giá ổn định với công ty tùy từng sản phẩm.

“Vina T&T linh hoạt trong giá thu mua ở từng thời điểm. Tuy nhiên, công ty ưu tiên lựa chọn các nhà cung cấp uy tín, đã hợp tác chặt chẽ với công ty trong nhiều năm khi tiến hành thu mua. Đây là cơ chế để các hộ nông dân có động lực gắn kết với Vina T&T. Chẳng hạn, với trái dừa mùa nắng giá rất cao nhưng mùa mưa thì giá lại rất thấp, Vina T&T luôn duy trì thu mua theo tháng, với mức giá tốt, để đảm bảo người nông dân luôn có thu nhập ổn định” – bà Huế cho biết.

Dừa là trái cây xuất khẩu chủ lực của Vina T&T, bên cạnh đó Vina T&T còn xuất khẩu bưởi, vú sữa, nhãn, sầu riêng (vùng Mekong Delta) và trái vải (miền Bắc). Bên cạnh Mỹ, Vina T&T đã xuất khẩu sang 10 nước khác gồm các nước châu Âu, Nhật Bản, Trung Quốc… Trước câu hỏi của các đoàn tham quan về việc mở rộng hơn nữa sang các thị trường khác, đặc biệt là Trung Quốc, bà Nguyễn Thị Huế khẳng định: “Chiến lược của Vina T&T là chậm nhưng chắc. Vina T&T chỉ mở rộng xuất khẩu khi biết chắc mình đưa được những sản phẩm trái cây tốt nhất của Việt Nam, mang đúng bản sắc, thương hiệu Việt Nam ra thế giới”.

Trao đổi và gợi mở

Trước đó, mở đầu Company Tour đến Vina T&T, bà Vũ Kim Hạnh, Giám đốc Trung tâm BSA, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam Chất lượng cao, cho biết, đây là chương trình mở hàng cho chuỗi hoạt động một năm rưỡi, “Công trình xanh – tiêu dùng xanh”. “Công trình” thì bao gồm cả sản phẩm và dịch vụ. “Tiêu dùng ” thì là tự khóa luôn luôn gắn với Hàng Việt Nam Chất lượng cao. Luôn luôn là người tiêu dùng với sản phẩm. Sản phẩm chất lượng càng cao thì càng gắn thật chặt với người tiêu dùng. Hiện nay những sản phẩm xanh đang gặp thực tế là người tiêu dùng ủng hộ nhưng vẫn còn ít móc hầu bao vì giá bán.

“Do đó, chúng tôi làm chương trình gắn sinh viên và doanh nghiệp. Trong đó, không thể thiếu vai trò của Nhà nước. Nếu không có Nghị quyết 57 và 68, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, thúc đẩy đổi mới kinh tế tư nhân thì có lẽ không có chương trình. Ba nhà là nhà nông, nhà doanh nghiệp và nhà trường gắn bó với nhau, trong gắn bó này, chúng ta thúc đẩy cùng phát triển một hoạt động hết sức quan trọng là nghiên cứu và phát triển (R&D). Không có R&D thì không có phát minh. Không có phát minh thì không có đổi mới sáng tạo. Không có đổi mới sáng tạo thì không có chương trình xanh hóa hay cổ vũ cho sản phẩm xanh” – bà Vũ Kim Hạnh nói.

“Chúng tôi muốn kết nối giảng viên, sinh viên ngay trong quá trình còn đi học. Các giảng viên, sinh viên có thể cùng doanh nghiệp có thể đi đến các dự án, nghiên cứu để giải quyết ngay các vấn đề mà doanh nghiệp đang phải gặp phải” – bà Vũ Kim Hạnh nói thêm.

Mong mỏi của bà Vũ Kim Hạnh được “đáp ứng” gần như ngay tức thì khi trong buổi tọa đàm sau khi tham quan nhà máy của Vina T&T, ông Huỳnh Nhật Nghĩa, phó Trưởng khoa Quản trị Kinh doanh Trường Đại học Kinh tế Tài chính TP.HCM đã chỉ ra rằng Vina T&T còn rất nhiều dư địa để “chuyển đổi số”. Trong dây chuyền sản xuất, chế biến dừa của Vina T&T còn một số khâu thủ công hoàn toàn có thể “số hóa”, thay thế bằng máy móc. “Đầu tư vào công nghệ, chuyển đổi số, có thể mất số vốn lớn ban đầu nhưng hiệu quả mang lại sẽ lâu dài và gia tăng công suất gấp nhiều lần. Đặc biệt, trong thời điểm mà Nhà nước đang có nhiều chính sách khuyến khích hỗ trợ các doanh nghiệp đổi mới công nghệ, chuyển đổi số như hiện nay thì các doanh nghiệp như Vina T&T cần hết sức cân nhắc để thực hiện sớm” – ông Nghĩa khuyến nghị.

Ở một góc nhìn khác, ông Huỳnh Nhật Nghĩa cũng “phát hiện”, hiện một ngày công ty thải ra 5-10 tấn phế phẩm vỏ dừa, nhưng công ty chưa tận dụng được nguồn “phế phẩm” này. “Đây là cơ hội cho các bạn sinh viên nghiên cứu để tận dụng các phế phẩm” – ông Nghĩa nói.

Đánh giá về Company Tour, ông Huỳnh Nhật Nghĩa nói: “Đây là chuyến đi ý nghĩa, giúp cho các bạn hiểu thực tế về hành trình nông sản Việt Nam xuất khẩu qua Mỹ. Các bạn cũng thấy được những vấn đề có thể doanh nghiệp đang gặp phải. Ví dụ, mình phát triển xanh thì phải làm sao tận dụng được các loại phụ phẩm, phế phẩm để biến thành sản phẩm phục vụ xã hội. Đây có thể là đề tài nghiên cứu mới của sinh viên. Qua chuyến đi chúng tôi cũng đã kết nối được với các doanh nghiệp như Rượu Phú Lễ hay doanh nghiệp sản xuất dầu dừa. Sắp tới chúng tôi có thể có những chuyến đi dài hơi hơn, chuyên sâu hơn, thậm chí bắt tay cùng doanh nghiệp để sinh viên không chỉ trải nghiệm thực tế mà bắt tay tham dự vào giải quyết các bài toán của doanh nghiệp ngay khi ngồi trên ghế nhà trường.”

Cũng đang khai thác sản phẩm từ dừa, bà Đinh Thị Hạnh Tâm – CEO & Founder của VFarm và nhãn hàng Coboté, lại đặt câu hỏi về cách Vina T&T đối mặt với những thách thức từ biến đổi khí hậu, hạn mặn có thể làm ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng trái dừa.

Thừa nhận thực tế này, bà Huế cho biết, đối với sản phẩm chế biến bị tác động của biến đổi khí hậu một thì những sản phẩm tươi như dừa thì sự tác động của biến đổi khí hậu sẽ gấp nhiều lần, về độ ngọt, về kích cỡ trái. Vina T&T đã có những sự đồng hành cùng bà con, nhưng cũng chỉ hạn chế phần nào, vì đây là khó khăn mà chúng ta phải ứng phó.

Ông Nguyễn Đình Toàn, Giám đốc nhà máy Vina T&T, cho biết, cần phải sự phối hợp của nhà nước, nông dân và doanh nghiệp. Những người nông dân ký hợp đồng với chúng tôi thì chúng tôi phải ký thêm hợp đồng với nhà nước, để làm chủ việc tưới tiêu, hạn mặn. Những vùng trồng của Vina T&T, công ty đều đồng hành cùng người nông dân, từ khâu sản xuất đến khâu thu hoạch. Khi người nông dân chấp nhận làm theo quy trình thống nhất với doanh nghiệp thì bản thân người nông dân và doanh nghiệp cùng hạn chế được các sản phẩm dưới chuẩn.

Ở góc độ là người trực tiếp sản xuất, anh Cung (hộ trồng bưởi), thành viên Hợp tác xã Nông nghiệp Tiên Thủy (Châu Thành, Bến Tre cũ), cho biết, ở địa phương hạn mặn hàng năm ít thì 2-3 tháng, gay gắt thì có thể đến 6 tháng. Tức là 6 tháng ngọt, 6 tháng mặn. Đối với cây bưởi, nước có độ mặn dưới 2/1.000 thì vẫn có thể tưới được, còn trên mức đó thì không thể. “Thực tế, chúng tôi cần đến sự kết nối của doanh nghiệp và trung tâm khuyến nông của tỉnh hỗ trợ kỹ thuật, áp dụng khoa học, nếu nước mặn lên thì có các biện pháp phòng chống, dù không hoàn toàn. Chẳng hạn, trái bưởi ký bẩy ký tám, hạn mặn thì còn ký ba ký bốn, vẫn xuất khẩu được” – anh Cung nói.

“Các hộ nếu không làm theo quy trình, canh tác theo tập quán cũ sẽ bị tụt hậu, không đạt được chuẩn xuất khẩu, hàng rớt, hàng dạt nhiều sẽ bị mất giá trị. Do đó, tôi mong rằng các doanh nghiệp, hợp tác xã, đồng hành cùng bà con nông dân để phát triển các sản phẩm chủ lực của địa phương ngày càng tốt hơn, xuất khẩu được nhiều hơn” – anh Cung nhắn nhủ.

Một câu chuyện khác cũng được các chuyên gia, doanh nghiệp bàn thảo sôi nổi trong buổi tọa đàm ngắn trong khuôn khổ chuyến tham quan đó là câu chuyện làm sao giữ thương hiệu khi các đơn vị hành chính đã bị sáp nhập, thay đổi. Câu trả lời ngắn gọn được đa số đồng tình là địa giới hành chính thì vẫn là hành chính còn cái hiệu để người ta thương thì phải giữ, không để mất.

“Cho đến nay mỗi trái dừa của Vina T&T xuất sang Mỹ đều vẫn ghi rõ “Dừa xiêm xanh Bến Tre”, product of Vietnam, chứ không chỉ ghi riêng nhãn Vina T&T. Đó là niềm tự hào Dừa xiêm xanh Bến Tre, niềm tự hào sản phẩm Việt” – bà Nguyễn Thị Huế khẳng định.

Company Tour là mô hình kết nối “tứ giác”: nông dân – doanh nghiệp – nhà trường – truyền thông, mang lại lợi ích cụ thể cho từng bên, đồng thời lan tỏa tinh thần chuyển đổi xanh, phát triển bền vững. Đây cũng là hoạt động tiếp nối Uni Tour (khởi động tại ĐH Quốc tế Miền Đông ngày 17/9), cùng hướng đến mục tiêu xây dựng hệ sinh thái doanh nghiệp Việt sản xuất & tiêu dùng xanh, đổi mới sáng tạo vì tương lai bền vững. Năm 2025, Hội DN HVNCLC & Trung tâm BSA sẽ tiếp tục mang Company Tour và Uni Tour đến nhiều trường đại học, doanh nghiệp tiêu biểu trên cả nước, góp phần định hình nền kinh tế xanh và nâng tầm chuỗi giá trị nông sản Việt trên thị trường toàn cầu.