Đầu tháng 6, Mirarth Holdings của Campuchia đã liên doanh với đối tác Nhật Bản khánh thành nhà máy chế biến hạt điều nhỏ ở Kampong Thom, một tỉnh ở miền Trung, cạnh tỉnh Siem Reap. Nhà máy mới tượng trưng cho chiến lược của Campuchia trở thành nước xuất khẩu hạt điều lớn nhất thế giới”, Phó Thống đốc Kampong Thom Nhek Ban Kheng phát biểu.
Kampong Thom ôm ấp Tonle Sap, hồ nước ngọt lớn nhất Đông Nam Á và được mệnh danh là “trái tim đang đập của Campuchia”. Tỉnh này cũng là nơi có di sản khảo cổ và di sản thế giới Sambor Prei Kuk.
Campuchia là một trong những nước sản xuất hạt điều thô hàng đầu, nhưng nông dân trồng điều ở đất nước Chùa Tháp vẫn không đủ thu nhập để thoát nghèo, bởi họ phải xuất khẩu hạt điều thô chưa qua chế biến sang đất nước láng giềng Việt Nam để chế biến.
Chỉ bán hạt thô không đem lại giá trị cao, bởi hạt không thể bảo quản lâu. Theo hãng Mirarth, nhà máy mới có hai dây chuyền chế biến nhập từ Việt Nam, có thể bóc vỏ 8 tấn hạt mỗi ngày. Công suất của nhà máy là khoảng 2 tấn nhân hạt điều thành phẩm mỗi ngày, tức khả năng xuất khẩu hôn 600 tấn mỗi năm.
Mirarth đang thu hút khoảng 30 công nhân từ các gia đình nông dân địa phương và nhà máy sẽ là nguồn thu nhập bổ sung quan trọng cho họ. Công ty Nhật Bản sẽ không chỉ bán các loại hạt đã qua chế biến mà còn sử dụng vỏ điều đã loại bỏ để làm nhiên liệu sinh khối. Mirarth đang lên kế hoạch xây dựng một nhà máy khác ở Campuchia với công suất chế biến hàng năm là 20.000 tấn.
Theo Hiệp hội hạt điều Campuchia (CAC), diện tích trồng điều ở Campuchia hiện đạt hơn 650.000 ha, sản xuất 670.000 tấn điều thô vào năm 2022 và hầu hết đều được xuất khẩu mà không qua chế biến. Nông dân trồng điều ở Campuchia thường bán hạt điều thô cho thương lái nước ngoài với giá dưới 1.000 USD/tấn, thương lái xuất thô sang Việt Nam khoảng 1.200-1.500 USD mỗi tấn. Nhưng các loại nhân thành phầm có thể được bán với giá hơn 10 USD/kg.
Tuy nhiên, để trở thành nước xuất khẩu hạt điều số 1, Campuchia trước tiên phải vượt qua đối tác láng giềng là Việt Nam đang dẫn đầu với gần 80% sản lượng điều xuất khẩu trên thế giới. Trong năm 2023, theo Tổng cục Hải quan Việt Nam, Việt Nam xuất khẩu 644.000 tấn hạt điều, trị giá 3,6 tỉ USD, tăng 24% về khối lượng và 18% về giá trị. Việt Nam cũng nhập điều thô từ Campuchia, Tanzania và Bờ Biển Ngà – vốn đứng đầu thế giới về sản lượng hạt điều thô. Một số liệu của trang Tridge chuyên về nông sản nói Việt Nam nhập 2,7 triệu tấn hạt điều thô trong năm 2023, trị giá 3 tỷ USD trong năm 2023, với Bờ Biển Ngà và Campuchia là hai nguồn hàng nhập lớn nhất.
CAC ước tính rằng 95% hạt điều thô Campuchia được xuất sang Việt. Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) lại nói thương lái thường nhập lậu điều thô vào Việt Nam. Cả CAC và JICA nói Việt Nam chế biến một lượng lớn các loại hạt được sản xuất tại Campuchia và xuất khẩu dưới dạng “sản xuất tại Việt Nam”.
CAC đang nỗ lực nâng giá trị hạt điều Campuchia, nhất là loại hạt M23, một giống lai giữa các giống bản địa và ngoại nhập cho hạt lớn hơn. Giám đốc CAC Uon Silot nói cơ quan này đang xây dựng cơ chế truy xuất nguồn gốc cho người trồng và thương lái nước ngoài mua hạt điều của Campuchia.
Theo Nikkei Asia, Hải quan Việt Nam, CAC
CEO CapitaLand: “Bất động sản công nghiệp Việt Nam đang hút nhà đầu tư nước ngoài”
