Nhu cầu trong nước và lượng khách quốc tế tăng kỷ lục được xem là nguyên chính khiến gạo thiếu hụt và tăng giá ở Nhật Bản.
Tình trạng thiếu hụt và hạn chế mua gạo đang diễn ra ở Nhật Bản sẽ bớt căng thẳng hơn từ cuối tháng này, khi các vùng phía bắc Tohoku và Hokkaido bắt đầu thu hoạch lúa vào cuối tháng 9 này, theo dự báo của Bộ Nông nghiệp, lâm nghiệp và hủy sản Nhật Bản. Một chuỗi siêu thị lớn tin rằng sẽ bảo đảm đủ gạo vào cuối tháng 10, giá sẽ giảm sau đó.
Nhu cầu tăng lần đầu tiên trong 10 năm
Gạo là một trong số ít lương thực chính mà Nhật Bản tự cung tự cấp gần như 100%. Sản lượng lúa trung bình mỗi năm khoảng 10 triệu tấn, một số lượng hạn chế được xuất khẩu với giá cao.
Kể từ năm 2014, lượng tiêu thụ gạo trong nước trung bình đã giảm khoảng 100.000 tấn mỗi năm do dân số giảm.
Sản lượng thu hoạch năm ngoái bị ảnh hưởng do nắng nóng. Nhu cầu tiêu thụ gạo tại Nhật Bản lần đầu tiên tăng sau một thập niên, do nhu cầu trong nước gia tăng và lượng khách nước ngoài đạt kỷ lục. Tình trạng đổ xô mua gạo do cảnh báo động đất và sóng thần đầu tháng 8 đã khiến nhiều siêu thị hết gạo, đẩy giá gia tăng.
Theo dữ liệu của Bộ Nông nghiệp, lượng gạo tồn kho của khu vực tư nhân trong nước đã giảm xuống còn 1,56 triệu tấn vào tháng 6, mức thấp nhất kể từ năm 1999 và giảm 21% so với năm trước. Trong năm hiện tại tính đến tháng 6, nhu cầu gạo trong nước đã tăng 110.000 tấn, hay 1,6%, lên 7,02 triệu tấn.
Giá lúa vụ 2023 tăng lên 15.865 yen (khoảng 110 đô la) cho bao 60 kg, mức cao nhất trong 11 năm. Theo chỉ số giá tiêu dùng chính thức (CPI) trong tháng 7, giá gạo đã tăng 17% so với năm trước.
Đâu là nguyên do?
Người Nhật ăn cơm nhiều hơn và khách quốc tế tăng kỷ lục và yêu thích ẩm thực Nhật đã khiến nhu cầu tăng vọt, xảy ra thiếu hụt. Phần lớn nhà phân tích nghiêng theo hướng này. Nhưng Kazuhito Yamashita, giám đốc nghiên cứu thuộc Viện Nghiên cứu toàn cầu Canon lại có ý kiến khác. Cựu quan chức Bộ Nông nghiệp cho rằng chính sách trợ cấp cho nông dân trồng lúa là nguyên nhân chính.
Theo ước tính của Bộ, du khách quốc tế đến Nhật Bản có thể tiêu thụ 51.000 tấn nhu cầu gạo hàng năm nếu họ ăn cơm trung bình hai bữa một ngày. Đồng yen yếu thu hút lượng du khách kỷ lục 21 triệu người trong bảy tháng đầu năm đã góp phần tăng đáng kể nhu cầu gạo tại Nhật Bản.
“Đúng là lượng tiêu thụ trong nước đang gia tăng”, theo Youichi Uchikawa, phó tổng giám đốc bộ phận bán hàng hãng buôn gạo hàng đầu Shinmei của Nhật Bản. Uchikawa nói rằng Genki Sushi, đối tác của Shinmei, cũng báo cáo tình hình tương tự. Một số khách mua gạo của Shinmei, gồm các chuỗi cửa hàng tiện lợi, cũng nhận thấy lượng khách nước ngoài mua cơm nắm ngày càng gia tăng.
Food & Life Cos., đơn vị điều hành Sushiro – chuỗi sushi băng chuyền lớn nhất Nhật Bản – cũng đặt mua gạo nhiều hơn.
Ngoài yếu tố du lịch, theo Uchikawa, nhu cầu trong nước đã tăng mạnh kể từ năm ngoái. Ông cho biết doanh số bán gạo Nhật Bản cho hộ gia đình trong tháng 4 cao hơn 10% so với cùng kỳ năm trước.
Uchikawa cho biết điều này là do giá gạo vẫn tương đối ổn định so với các mặt hàng chủ lực khác cho đến đợt tăng giá gần đây. Theo số liệu thống kê CPI, giá gạo chỉ tăng 3,8% vào năm 2023, trong khi giá bánh mì tăng 8,1% và giá mì tăng 11,1%.
Ông Uchikawa dự báo nhu cầu gạo sẽ “phụ thuộc vào mức giá phải chăng” so với các loại lương thực khác.
Giáo sư kinh tế nông nghiệp Yasuhiro Nakashima thuộc Đại học Tokyo nói rằng các nhà khoa học Nhật đang phát triển các giống lúa mới thích hợp điều hạn khô hạn, nắng nóng. “Một khi những giống lúa mới được phổ biến, nguồn cung lúa gạo sẽ ổn định hơn”.
Nakashima cũng nói rằng thay đổi phương thức canh tác, chẳng hạn như kỹ thuật quản lý nước, cũng sẽ giúp giải quyết vấn đề.
Theo Nikkei Asia, Japan Times
Ricky Hồ / BSA Media
