Ấu trùng hay loài sâu gạo khổng lồ (hay Zophobas morio)* được nuôi lớn và chiết xuất dầu để sản xuất nhiêu liệu sinh học, hay nhiên liệu hàng không bền vững (xăng máy bay). Xu hướng này xuất hiện khi phong trào sử dụng côn trùng làm thực phẩm gặp nhiều trở ngại.
Nuôi sâu gạo trong container
Thành lập năm 2023, Superworm Inc. có trụ sở chính tại thành phố Saito thuộc tỉnh Miyazaki trên đảo Kyushu phía nam. Ở đây, người ta nuôi những con sâu được gọi là siêu sâu trong các container hàng hóa, đạt tỷ lệ nuôi cấy cao gấp 10 lần so với phương pháp canh tác truyền thống.
Việc nuôi côn trùng ở quy mô công nghiệp thường gặp nhiều thách thức. Nhưng Superworm đã đạt được tiến bộ mới trong thực tế bằng cách lựa chọn thủ công những con sâu lớn chất lượng cao.
Superworm biến nhà kho một nhà máy thành xưởng nuôi, với nhiều khay kích thước gần bằng tờ giấy A3 và chứa khoảng 3.000 con siêu sâu. Môi trường nuôi là hỗn hợp chất thải gỗ và phân chuồng.
Chỉ dày bằng một chiếc đũa dùng một lần và ngắn hơn ngón út của con người một chút, giun siêu sâu có thể nặng tới 1 gram, gấp khoảng 10 lần so với giun bột thông thường. Ngoài ra, siêu sâu chứa nhiều dầu hơn 50% so với giun bột thông thường.
Loài siêu sâu bóng mượt, mũm mĩm và trông không hề đáng sợ, ngay cả khi nhìn gần.
Ở một khu khác, công nhân phân loại từng con bọ cánh cứng đen riêng lẻ trong khi đeo găng tay cao su. Những con bọ cánh cứng trưởng thành từ những con sâu gạo khổng lồ dài từ 3-4 cm. Công nhân có thể dễ dàng nhặt sâu lên và đặt vào các thùng chứa riêng biệt. Quá trình này giúp họ có được những con bọ cánh cứng khỏe mạnh để nhân giống ấu trùng to lớn, khỏe mạnh.
Ấu trùng của loài bọ cánh cứng đen là loài ăn tạp và tiêu thụ ngũ cốc, phân chuồng, các loại thực phẩm khác và thậm chí ăn lẫn nhau để sinh trưởng. Các sản phẩm phụ được tạo ra từ dầu chiết xuất từ các con bọ có thể được sử dụng làm thức ăn chăn nuôi. Trong khi dế và ruồi cũng là loài ăn tạp, bọ cánh cứng đen “phù hợp hơn cho mục đích sử dụng công nghiệp vì không bay lượn”, theo CEO Yutaro Koga của Superworm.
“Dầu siêu” được chiết xuất từ sâu siêu có thành phần tương tự như dầu cọ và dầu hạt cải và có thể dễ dàng sử dụng làm nhiên liệu hàng không bền vững (SAF) và dầu diesel sinh học.
Nước chiếm 60% trọng lượng cơ thể của siêu sâu, 40% còn lại là protein và dầu với tỷ lệ đều nhau. Khi sâu đạt chiều dài từ 4-6 cm, người ta sẽ sấy chúng trong lò vi sóng công suất mạnh hơn 100 lần so với lò gia dụng. Dầu chiết xuất được gọi là “dầu siêu”, trong khi phần còn lại được sử dụng làm nguồn protein thay cho bột cá và các thành phần khác.
Superworm gần đây đã phát triển một công nghệ để nuôi siêu sâu ổn định trong container hàng hóa. Không giống như phương pháp nuôi trong khay truyền thống, phương pháp mới này cải thiện hiệu quả bằng cách loại bỏ không gian lãng phí từ các khe hở giữa các khay, tận dụng không gian nhà máy tốt hơn.
Một container xe tải 2 tấn có thể sản xuất khoảng 50 tấn sâu gạo mỗi năm, gấp 10 lần sản lượng của các phương pháp truyền thống trên cùng một diện tích. Container có thể được đặt ngoài trời, cho phép mở rộng quy mô sản xuất dễ dàng hơn.
Tính đến tháng 7, Superworm đã huy động được 280 triệu yen (1,83 triệu đô la) thông qua việc phân bổ cổ phiếu mới của bên thứ ba, với kế hoạch nhân giống 100.000 tấn sâu gạo vào năm 2027. Việc tăng sản lượng nhằm mục đích giảm chi phí sản xuất nhiên liệu sinh học trước khi tinh chế thành SAF và các sản phẩm khác xuống dưới 100 yen mỗi lít, rẻ hơn dầu diesel.
Koga bắt đầu tìm hiểu việc sử dụng sâu gạo khổng lồ làm nhiên liệu vào khoảng tháng 1 năm nay. Trước đó, ông đã nỗ lực mở rộng hoạt động kinh doanh sử dụng protein sản xuất thức ăn cho heo và dầu.
Để phát triển hoạt động kinh doanh protein thay thế, Superworm đặt mục tiêu tìm kiếm nguồn thức ăn ngoài phân chuồng. EU hiện hạn chế sử dụng giun hay sâu nuôi bằng phân chuồng làm thức ăn chăn nuôi do lo ngại về an toàn thực phẩm, đặc biệt là sau khi dịch bệnh “bò điên” bùng phát. Tình trạng khiến mọi người thận trọng với việc tái sử dụng các nguyên liệu có nguồn gốc động vật, nhằm giảm rủi ro mắc bệnh truyền nhiễm.
Khuynh hướng này buộc Superworm cuối cùng chuyển hướng sang sử dụng sâu gạo khổng lồ để sản xuất nhiên liệu sinh học. Bởi Koga tin rằng chuyện con người tiêu thụ gia súc được nuôi bằng thức ăn có nguồn gốc côn trùng “không phải là vấn đề cần bàn lúc này”.
Superworm đã hợp tác với các nhà phân phối dầu, các công ty vận tải biển và các doanh nghiệp khác để thúc đẩy việc sử dụng nhiên liệu sinh học. Startup đã thử nghiệm nhiên liệu sinh học cho các thiết bị như xe nâng và máy phát điện. Hồi tháng 4, Superworm cũng đã ký biên bản ghi nhớ với Energia, một nhà bán lẻ dầu địa phương, để bán dầu siêu cấp.
Công ty cũng đang tìm cách thâm nhập thị trường quốc tế. Startup có kế hoạch thành lập một liên doanh tại một quốc gia châu Á vào cuối năm nay để tăng cường các nỗ lực tiếp thị ở nước ngoài.
Đã qua xu hướng côn trùng làm thực phẩm?
Tiêu thụ côn trùng đã thu hút sự quan tâm ngày càng tăng trên toàn cầu kể từ năm 2013 khi Tổ chức Lương Nông Liên Hiệp Quốc (FAO) nhấn mạnh côn trùng là một nguồn protein tiềm năng có thể thay thế cho thực phẩm. Tuy nhiên, tại Nhật Bản, vấn đề gặp nhiều thách thức, chủ yếu là do sự ác cảm và phản kháng rộng rãi đối với việc tiêu thụ côn trùng.
Năm 2024, một số startup đầu tiên ở Nhật Bản tham gia nuôi dế làm thực phẩm đã phá sản. Cricket Farm ở tỉnh Nagano đã đóng cửa, do chi phí thức ăn tăng cao và doanh số bán hàng kém. Trong khi đó, Gryllus ở tỉnh Tokushima phải đối mặt với một thách thức khác: phản ứng dữ dội trên mạng xã hội từ những người phản đối việc tiêu thụ côn trùng, khiến khách hàng bỏ đi và cuối cùng startup đóng cửa.
Nghiên cứu về việc sử dụng côn trùng trong công nghiệp vẫn đang được tiếp tục tại Nhật Bản và trên thế giới. Một báo cáo năm 2024 của Đại học Rakuno Gakuen ở Hokkaido chỉ ra rằng ấu trùng ruồi nhà có thể làm giảm vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh trong phân. Trong khi đó, các nhà khoa học Serbia đang nghiên cứu sâu gạo như một phương pháp phân hủy nhựa.
Tại Nhật Bản, nguồn cung dầu ăn đã qua sử dụng (WCO) không đủ đáp ứng nhu cầu nhiên liệu sinh học. Dù có nguồn WCO nhập khẩu, chi phí hậu cần và lượng khí thải CO2 trong quá trình vận chuyển vẫn còn là mối lo ngại. Siêu sâu đang nổi lên như một giải pháp thay thế đáng tin cậy cho WCO cho nhiên liệu sinh học.
BOX: Tại Việt Nam, mealworm thường được gọi là sâu bột do chúng ăn ngũ cốc và bột mì, hay sâu sữa do màu sắc lấp lánh. Loại sâu này được dùng làm thức ăn cho sinh vật nuôi cảnh. Superworm được gọi là sâu gạo, có kích thước lớn hơn. Tuy vậy, loài sâu gạo ở Việt Nam (Alphitobius diaperinus) được xem là loài sinh vật gây hại. Nhiều công ty sinh vật cảnh đã nhập các loài sâu về bán trong nước. Sâu gạo hay sâu khổng lồ có sức sinh trưởng chóng mặt. Chỉ 1kg sâu sau bốn tháng nhân nuôi có thể tạo ra 130kg sâu thương phẩm. Cơ quan chức năng ở Việt Nam đã từng khuyến cáo, đây là loại côn trùng nguy hại tới môi trường sinh thái và sản xuất nông nghiệp. Thế nhưng loại sâu này vẫn được bày bán, nhân nuôi công khai.
Theo Nikkei Asia, BSA Media
Ricky Hồ / BSA Media
