Đã thành thông lệ nhiều chục năm nay.
Cứ khoảng một tháng trước các dịp lễ Tết, Cục Hàng không lại gửi văn bản yêu cầu các hãng bay báo cáo tình hình giá vé máy bay, nhắc nhở không được tăng giá vé mà thực hiện đúng khung giá dịch vụ vận chuyển do Bộ Giao thông vận tải ban hành. Rồi Cục cũng thúc các hãng báo cáo họ đã giám sát như thế nào chuyện bán vé của hệ thống đại lý và các biện pháp xử lý sai phạm.
Các hãng thường có 5-7 ngày để nộp “bài” về kế hoạch bay cho Cục.
Rồi chỉ vài ngày sau kỳ nghỉ lễ Tết, khi người tiêu dùng phản ứng chán chê, mệt mỏi và vẫn phải đau lòng móc túi cho cái giá cao trên trời, Cục lại ra văn bản yêu cầu các hãng kiểm tra ngay công tác bán vé, thông tin minh bạch về giá bán, niêm yết giá… Thời hạn để nộp “bản tự kiểm”, lần này cũng 5-7 ngày sau đó.
Kiểu cách này hoàn toàn không thể nào kiểm soát và rồi loại trừ được cơn ác mộng giá vé máy bay tồn tại hàng chục năm qua tại Việt Nam.
Liệu có cơ chế nào đó có thể thay đổi hoàn toàn tình cảnh người tiêu dùng chịu trăm đường thiệt, bảo vệ lợi ích của họ trước sự tham lam vô đối của các hãng hàng không và các bên liên quan?
ACCC – Cơ quan bảo vệ người tiêu dùng và cạnh tranh của Úc – có thể là giải pháp thích hợp. Bởi cơ quan này có thể tiếp nhận ý kiến của khách hàng, tiến hành hòa giải các xung đột lợi ích giữa cá nhân với cá nhân, giữa cá nhân và doanh nghiệp và giữa các công ty. ACCC cũng tiến hành điều tra và giám sát các chính sách hay hành vi lạm quyền, độc quyền vi phạm lợi ích người tiêu và làm làm yếu đi sự cạnh tranh của nền kinh tế.
Các quyết định của ACCC như là phán quyết chính thức của tòa, buộc các doanh nghiệp phải tuân thủ.
Đó còn là cơ chế cạnh tranh sòng phẳng giữa nhiều hãng bay nội địa. Thị trường trải qua các đợt nhiễu động thường xuyên hơn và dữ dội hơn trước khi Bamboo Airways và Pacific Airlines thu hẹp hoạt động, nhường đất cho thế “độc quyền đôi” của Vietnam Airlines và VietJet Air đang hình thành.
Khi hoạt động trong một môi trường cạnh tranh mạnh mẽ hơn và tuân thủ nghiêm ngặt các quy định của quốc tế, các hãng bay Việt dường như lại làm tốt hơn chuyện ở nhà.
Tháng 8-2023, tuyến bay nối TP.HCM – Melbourne là tuyến bay quốc tế rẻ thứ năm ở châu Á – Thái Bình Dương, với giá vé một chiều từ 4,62 triệu đồng (195 USD thời điểm đó) – theo khảo sát của Agoda đối với các booking từ ngày 1 đến 14-8-2023 cho chuyến bay thực hiện trong tháng 9 và tháng 10-2023. Lúc đó, trên các đường bay Việt – Úc, có đến ba hãng bay Việt Nam thể hiện rõ ưu thế của thương hiệu. Đó là VietJet Air, Vietnam Airlines và cả Bamboo Airways.
Cú sốc 18 triệu đồng cho chiếc vé khứ hồi TP.HCM – Hà Nội như vết thương bị sát muối của người tiêu dùng phải cắn răng mà móc túi. Nó lại càng đau và sót hơn giữa lúc Vietnam Airlines báo tin “bỗng nhiên có lãi” hơn 4.000 tỷ đồng trong quý 1-2024 khi được xóa nợ (của hãng con Pacific Airlines). Nhiều báo đồng loạt lý giải rằng nguồn thu của Vietnam Airlines tăng mạnh trong bối cảnh các hãng thiếu máy bay, nhu cầu đi lại dịp cao điểm Tết lớn đẩy giá vé máy bay nội địa lên cao. Hãng cũng mạnh dạn báo lãi lớn nhờ vào tái cơ cấu và đẩy mạnh các đường bay quốc tế.
Và rõ ràng, hành khách đã không được “tri ân” trong các báo cáo tài chính tuyệt đẹp thế này!
Ngoài kia, thị trường vẫn đang rất cạnh tranh và giá vé đẹp như mơ.
Bay châu Âu với hãng Turkmenistan Airlines chỉ khoảng 540 USD (hơn 13,7 triệu đồng), bay từ TP.HCM đến Toronto, Canada với Philippine Airlines với 570 USD (hơn 14,4 triệu đồng). Các hãng hàng không đẳng cấp ở Trung Đông như Emirates, Qatar Airlines, Etihad Airways hay Turkish Airlines… cũng nhập cuộc với giá nhỉnh hơn chút, một chút mà thôi.
Đã đến lúc thông lệ không thể được thông cảm nữa rồi!
Ricky Hồ / BSA Media
