Báo cáo Reshoring Index hàng năm của hãng tư vấn Kearney nói rõ Việt Nam và nhiều nước đang phát triển châu Á khác hưởng lợi từ xu hướng di dời sản xuất khỏi Trung Quốc. Trong đó, thị phần nhập khẩu vào Mỹ năm 2022 của Việt Nam đã tăng hơn gấp đôi lên 11,8% so với con số 5,8% của năm 2018 – thời điểm khi chiến tranh thương mại Mỹ – Trung bùng nổ.
Kearney đã khảo sát 14 LCC châu Á bao gồm Trung Quốc đại lục, Hồng Kông, Đài Loan, Ấn Độ, Việt Nam, Thái Lan, Malaysia, Indonesia, Philippines, Singapore, Campuchia, Pakistan, Bangladesh và Sri Lanka.
Thị phần nhập khẩu của Trung Quốc trên tổng nhập khẩu của 14 quốc gia và khu vực có chi phí sản xuất thấp (LCC) ở châu Á vào Mỹ trong năm ngoái đã thu hẹp lại, khi các công ty tiếp tục di dời hoạt động sản xuất ra khỏi nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.
Số liệu của hãng tư vấn Mỹ cho thấy Trung Quốc đại lục và Hồng Kông chiếm tổng cộng 50,7% tổng kim ngạch nhập khẩu hàng hóa sản xuất vào Hoa Kỳ từ 14 LCC châu Á trong năm 2022. Con số này giảm từ 53,5% vào năm 2021 và tiếp tục xu hướng giảm bắt đầu từ năm 2013.
Theo báo cáo, thị phần của Trung Quốc tiếp tục giảm mặc dù nhập khẩu hàng hóa sản xuất của Hoa Kỳ từ 14 LCC châu Á đã tăng 11% vào năm 2022 lên hơn 1.000 tỷ USD. Thị phần xuất khẩu sang Hoa Kỳ từ Trung Quốc đại lục và Hồng Kông chủ yếu do Việt Nam, Ấn Độ, Đài Loan và Thái Lan đảm nhận.
Sự dịch chuyển sản xuất ra khỏi Trung Quốc đại lục và Hồng Kông diễn ra trong nhiều năm qua. Báo cáo của Kearney nói các công ty điều chỉnh chuỗi cung ứng để giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc do lo ngại về các lĩnh vực như sở hữu trí tuệ, thuế quan, căng thẳng địa chính trị và khả năng phục hồi của chuỗi cung ứng.
Báo cáo cũng đề cập rằng các hãng điện tử tiêu dùng như Apple và Samsung Electronics đã chuyển hoạt động sản xuất ra khỏi Trung Quốc đại lục và Hồng Kông, đồng thời mở rộng sang Việt Nam và gần đây nhất là Ấn Độ để đa dạng hóa chuỗi cung ứng của họ. Để thu hút các động thái này, chính phủ của các LCC châu Á cũng đã tập trung vào việc xây dựng cơ sở hạ tầng và đưa ra các biện pháp khuyến khích để tạo ra hệ sinh thái ngành cho các gã khổng lồ này.
Trong số 200 nhà cung cấp hàng đầu của Apple, theo báo cáo tháng 5-2022 của Everbright Securities, số lượng công ty thành lập nhà máy tại Việt Nam đã tăng từ 17 vào năm 2018 lên 23 vào năm 2020, bao gồm 7 công ty Trung Quốc đại lục,
Xu hướng tương tự cũng được ghi nhận trong ngành dệt may. Hãng tư vấn Mỹ nêu rõ rằng chi phí lao động ngày càng tăng, tắc nghẽn chuỗi cung ứng và các mối quan tâm xã hội đã đẩy nhanh quá trình dịch chuyển của ngành ra khỏi Trung Quốc đại lục và Hồng Kông để đến các LCC châu Á khác.
Cuộc dịch chuyển sản xuất ra khỏi Trung Quốc có khả năng mang lại lợi ích cho một số quốc gia kém công nghiệp hóa theo truyền thống, chẳng hạn như Campuchia. Năm ngoái, chính quyền Campuchia đã công bố kế hoạch mở rộng ngành công nghiệp xe hơi và điện tử bằng cách đầu tư hơn 2 tỷ USD trong ba năm tới.
Từ năm 2018 đến năm 2022, xuất khẩu hàng điện tử của Campuchia sang Mỹ đã tăng trưởng với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm là 128% từ xuất phát điểm rất thấp. Báo cáo của Kearney cũng nói thêm rằng Việt Nam, Thái Lan và Ấn Độ là những nước hưởng lợi sớm từ việc chuyển sản xuất chất bán dẫn ra khỏi Trung Quốc đại lục và Hồng Kông.
Chuyển sản xuất sang Mexico và Hoa Kỳ
Kearney nói một số công ty – đặc biệt là những công ty đang tìm cách tiết kiệm chi phí hậu cần và vận chuyển cho các sản phẩm tiêu dùng lớn hơn, cồng kềnh hơn, có mật độ giá trị tương đối thấp – đang đa dạng hóa hoàn toàn khỏi châu Á và chuyển sang Mexico và Mỹ. Chẳng hạn, Kearney nói lắp ráp đồ nội thất ngày càng thực hiện nhiều hơn ở Mexico. Xu hướng này được thúc đẩy bởi các doanh nghiệp Trung Quốc đang hoạt động trong các khu công nghiệp – có đa phần là công ty Trung Quốc – mọc lên gần thành phố Monterrey của Mexico và các thành phố khác gần biên giới với Mỹ.
Báo cáo cho biết việc đưa hoạt động sản xuất trở lại Mỹ ngày càng trở nên quan trọng đối với các công ty. Hơn 80% công ty được khảo sát trong hầu hết các ngành công nghiệp cho biết họ có kế hoạch chuyển ít nhất một phần hoạt động sản xuất của mình trở lại Mỹ trong ba năm tới. Một số trong số này hoạt động trong các ngành đang được Đạo luật giảm lạm phát và Đạo luật CHIPS của chính phủ Mỹ thu hút, với mục tiêu chính là ngành xe điện và ngành bán dẫn.
Tuy nhiên, báo cáo cho biết các công ty hóa chất, đặc biệt là những công ty liên quan đến hóa chất cơ bản, có thể gặp khó khăn khi đưa hoạt động sản xuất trở lại Mỹ do những lo ngại về môi trường và chi phí. Ngành công nghiệp hóa chất cơ bản, vốn chứng kiến sự dịch chuyển ra khỏi Trung Quốc đại lục và Hồng Kông trong đại dịch Covid-19, có thể ngày càng trở nên phụ thuộc vào đất nước khổng lồ này một lần nữa.
Ricky Hồ / BSA
